بهبود جوانه زنی، رشد اولیه و شاخص های دارویی بارهنگ سرنیزه ای (plantago lanceolata) با پیش تیمار فیزیکی بذر

به­منظور تعیین تأثیر تیمارهای فیزیکی بر رشد و میزان مواد مؤثره بارهنگ سرنیزه­ای سه آزمایش­ آزمایشگاهی، گلخانه ای و مزرعه ای در سال زراعی 1393 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل امواج فراصوت، لیزر، میدان مغناطیسی، اشعه­های گاما و بتا همگی در مدت زمان­های 5، 10 و 15 دقیقه روی بذور خیس شده به همراه شاهد بودند. بذرهای تحت تیمار با امواج مغناطیسی به مدت­های 5 و 10 دقیقه، بعد از 11 روز سبز شدند. در حالی که وقوع این امر در تیمارهای اولتراسونیک و لیزر بعد از 2/13 روز اتفاق افتاد. روش های پیش تیمار در مقایسه با شاهد، به کاهش معنی­دار زمان برای 50% سبز کردن و میانگین زمان برای سبز کردن بذر منتج شد. میانگین درصد نهایی سبز کردن به­دنبال تیمارهای میدان مغناطیسی و امواج فراصوت 7/73% بود، در حالی که مقدار این شاخص در تیمار با اشعه­های بتا و گاما فقط 7/58% شد. با افزایش مدت زمان قرار گرفتن بذر در معرض میدان مغناطیسی شاخص بنیه گیاهچه کاهش معنی­داری داشت. عملکرد دانه بذور در معرض میدان­های مغناطیسی نسبت به شاهد و امواج اولتراسونیک و لیزر حدود 5/8 گرم در متر مربع افزایش معنی­دار داشت. شاخص تورم دانه از حداقل 77/0 میلی­لیتر در میانگین اشعه­های بتا و گاما تا حداکثر 47/1 میلی­لیتر در میانگین میدان­های مغناطیسی تغییر کرد. ﻧﻘﺶ درصد نهایی سبز کردن و شاخص بنیه گیاهچه در بیان عملکرد دانه به ترتیب 8/1 و 7/1 ﺑﺮاﺑـﺮ ﻧﻘـﺶ زمان تا 50% سبز کردن بود. در مجموع، در بارهنگ سرنیزه ای با قرار­دادن بذور در معرض امواج مغناطیسی گیاهچه­هایی با بنیه قوی و محصولی با عملکرد دانه و ماده موثره بالا می­توان تولید کرد.